کوتوله سفید خون‌آشام برای اولین بار در منظومه EX Hydrae رویت شد
دانشمندان برای نخستین‌بار توانستند نگاهی دقیق به یک «کوتوله سفید خون‌آشام» بیندازند؛ ستاره‌ای مرده که با کشیدن مواد از ستاره همراه خود تغذیه می‌کند و ستون‌هایی از پرتو ایکس داغ به ارتفاع هزاران کیلومتر بر قطب‌های مغناطیسی آن فرود می‌آید.
این رصد با استفاده از کاوشگر «IXPE» ناسا صورت گرفته و تصویری کم‌سابقه از ناحیه داخلی اطراف این جرم ستاره‌ای ارائه داده است.
به گزارش ایسنا، پژوهشگران «ام‌آی‌تی» با بهره‌گیری از توانایی‌های این کاوشگر، برای اولین بار موفق شدند بخش‌های بسیار نزدیک به سطح یک کوتوله سفید در منظومه «EX Hydrae» را مشاهده کنند؛ منظومه‌ای که حدود ۲۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و یکی از نمونه‌های گروه موسوم به «قطبی میانی» به شمار می‌رود. این گروه به دلیل انتشار الگوهای پیچیده‌ای از تابش، به‌ویژه پرتو ایکس، شناخته می‌شود.
در این منظومه، ستاره همراه هر ۹۸ دقیقه یک بار به دور کوتوله سفید می‌چرخد و همین موضوع EX Hydrae را به یکی از نزدیک‌ترین دوتایی‌های قطبی میانیِ شناخته‌شده تبدیل کرده است. پژوهشگران توانستند در این مشاهدات، میزان بالایی از قطبش را میان پرتوهای ایکس شناسایی کنند و مسیر این تابش‌ها را تا ستونی از مواد داغ به ارتفاع حدود ۳۲۰۰ کیلومتر که از ستاره قربانی جدا می‌شود و بر سطح کوتوله سفید سقوط می‌کند، دنبال کنند. این ارتفاع تقریباً برابر با نیمی از شعاع خود کوتوله سفید است و بسیار فراتر از برآوردهای قبلی دانشمندان قرار دارد.
این گروه همچنین پرتوهای ایکسی را شناسایی کردند که پیش از پراکندگی، از سطح کوتوله سفید بازتاب می‌شدند؛ پدیده‌ای که پیش‌تر تنها در حد پیش‌بینی مطرح شده بود. پژوهشگران می‌گویند تغییرات قدرت میدان‌های مغناطیسی در کوتوله‌های سفید، عامل شکل‌گیری رفتارهای متفاوت برافزایشی است. هنگامی که میدان مغناطیسی قوی باشد، ماده ستاره‌ای جداشده مستقیم به سمت قطب‌های کوتوله سفید هدایت می‌شود؛ اما در میدان‌های ضعیف‌تر، این مواد در قالب قرصی برافزایشی گرداگرد کوتوله سفید می‌چرخند و به تدریج به سطح ستاره مرده می‌ریزند.
در کوتوله‌های سفید با میدان مغناطیسی متوسط – مانند EX Hydrae – شرایط پیچیده‌تر است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که قرص برافزایشی تشکیل می‌شود اما بخشی از ماده به سمت قطب‌ها کشیده می‌شود و «پرده برافزایشی» ایجاد می‌کند که با سرعت‌های بسیار بالا بر قطب‌ها می‌ریزد. برخورد این مواد با لایه‌های در حال سقوط، ستون‌هایی متلاطم از گاز داغ ایجاد می‌کند که پرتو ایکس گسیل می‌کنند.
این تیم در ژانویه ۲۰۲۵ طی مشاهداتی به‌مدت حدود هفت روز با IXPE این فرضیه‌ها را بررسی کرد. یافته‌ها نشان می‌دهد که قطبش‌سنجی پرتو ایکس ابزاری مؤثر برای مطالعه محیط‌های ستاره‌ای شدید است. شان گاندرسون، سرپرست تیم، می‌گوید این نتایج امکان بررسی دقیق هندسه برافزایش را فراهم می‌کند و راه را برای مطالعات مشابه در دیگر کوتوله‌های سفید برافزایشی می‌گشاید. این پژوهش در نشریه The Astrophysical Journal منتشر شده است.
