هشدار نگرانکننده برای انسانها؛ مغز دلفینهای مرده دچار جهش شده است

دانشمندان آمریکایی در بررسیهای اخیر خود به ارتباط نگرانکنندهای میان دلفینهای مرده و سمی خطرناک پی بردهاند که آثار مشابه بیماری آلزایمر را در مغز ایجاد میکند؛ کشفی که میتواند میلیونها انسان ساکن در سواحل ایالات متحده را در معرض خطر قرار دهد.
در این مطالعه، مغز ۲۰ دلفین که بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ در اطراف تالاب ایندیَن ریور در فلوریدا به ساحل رانده شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. دانشمندان سطوح بالایی از سم موسوم به ۲,۴-دیآمینوبوتیریک اسید (۲,۴-DAB) را در مغز این دلفینها یافتند؛ سمی که از سیانوباکتریها یا همان جلبکهای سبز-آبی آزاد میشود و به شدت برای سلولهای عصبی خطرناک است.
دلفینهایی که در دوران شکوفایی این جلبکها به ساحل آمده بودند، تا ۲۹۰۰ برابر بیشتر از سایر دلفینها این سم را در مغزشان داشتند. مغز این جانوران نشانههای مشخص بیماری آلزایمر، مانند پلاکهای چسبناک پروتئینی، رشتههای درهمتنیده و پروتئینهای تغییرشکلیافته را نشان میداد که همگی به تخریب ارتباطات عصبی منجر میشوند.
دکتر دیوید دیویس از دانشگاه میامی در اینباره گفت: «دلفینها بهعنوان هشداردهندههای زیستمحیطی برای مواجهه با سموم دریایی شناخته میشوند، بنابراین این یافتهها زنگ خطری جدی برای سلامت انسان است.»
در سال ۲۰۲۴، شهرستان میامی-دید بالاترین نرخ شیوع بیماری آلزایمر در سراسر آمریکا را ثبت کرد که ممکن است نشاندهنده ارتباط میان انسان و این سموم خطرناک باشد.
سیانوباکتریها در آبهای گرم و سرشار از مواد مغذی، بهویژه مناطقی که فاضلاب و پساب کشاورزی وارد آن میشود، رشد میکنند. در دورههای شکوفایی، این میکروارگانیسمها بهسرعت تکثیر شده و با رنگهای سبز یا آبی-سبز، آب را تغییر رنگ میدهند. اما در همین حین، ترکیباتی چون BMAA، ۲,۴-DAB و AEG را آزاد میکنند که برای سیستم عصبی بهشدت سمی هستند.
مطالعات پیشین در جزیره گوام نیز نشان دادهاند افرادی که بهطور منظم از غذاهای آلوده به سموم سیانوباکتریایی مصرف میکنند، با احتمال بیشتری دچار تغییرات مغزی مشابه بیماران آلزایمری میشوند. آزمایشها روی حیوانات نیز نشان دادهاند که قرارگیری طولانیمدت در معرض BMAA منجر به زوال شناختی و آسیبهای مغزی مشابه آلزایمر میشود.
با توجه به اینکه دلفینها در رأس زنجیره غذایی دریایی هستند، میزان تجمع این سموم در بدن آنها بهمراتب بالاتر از دیگر موجودات دریایی است. این سموم ابتدا توسط ماهیهای کوچک و بیمهرگان جذب میشود و سپس در طول زنجیره غذایی، غلظت آن افزایش مییابد.
دانشمندان همچنین تغییراتی در ۵۳۶ ژن مغز دلفینها شناسایی کردند که با الگوهای ژنتیکی بیماری آلزایمر در انسان مطابقت دارد. با تغییرات اقلیمی، دمای بالاتر آب و افزایش ورود مواد مغذی، انتظار میرود پدیده شکوفایی سیانوباکتریها بیشتر و طولانیتر شود، که پیامدهای گستردهای برای زیستمندان دریایی و انسانها بههمراه دارد.