راز سلاح‌های ۳۰۰ هزار ساله بشر اولیه کشف شد
گروهی از دانشمندان در پژوهشی جدید به این موضوع پرداخته‌اند که اجداد انسان بیش از ۳۰۰ هزار سال پیش به فناوری ساخت سلاح‌های پرتابی دست یافته بودند.
سلاح‌های شکار انسان‌های باستانی، به‌ویژه نیزه‌های اولیه، همواره یکی از موضوعات مورد توجه پژوهشگران بوده است. این ابزارها که در دوران پلیستوسن برای شکار از راه دور استفاده می‌شدند، معمولاً دارای سر سنگی بودند که بر روی دسته‌ای چوبی نصب می‌شد. اما از آنجا که مواد آلی در طول زمان به‌سختی حفظ می‌شوند، تنها تعداد محدودی از این نیزه‌های باستانی باقی مانده است و همین امر اطلاعات درباره‌ی تاریخچه‌ی آنها را محدود کرده است.
به گزارش زومیت، دانشمندان در پژوهش خود فرض کرده‌اند که اجداد انسان بیش از ۳۰۰ هزار سال پیش به فناوری ساخت سلاح‌های پرتابی دست یافته بودند. این موضوع یکی از بحث‌برانگیزترین مسائل در میان انسان‌شناسان است. دکتر دیرک لدر، یکی از نویسندگان این پژوهش، اظهار داشته است که تنها چند نمونه از نیزه‌های چوبی که به‌خوبی حفظ شده‌اند، در اختیار داریم. قدیمی‌ترین نمونه، تکه‌ای ۴۰۰ هزار ساله از کلکتون‌آن‌سی در انگلستان است. پس از آن، نیزه‌های شونینگن با قدمت ۳۰۰ هزار سال و لرینگن با قدمت ۱۲۰ هزار سال که در آلمان کشف شده‌اند، از معدود نمونه‌های شناخته‌شده محسوب می‌شوند.
پرسشی که همچنان مطرح است این است که آیا این نیزه‌ها برای پرتاب از فاصله دور طراحی شده بودند یا شکارچیان آنها را مستقیماً برای ضربه زدن به شکار استفاده می‌کردند. از آنجا که چوب به‌ندرت سالم باقی می‌ماند، پژوهشگران سرهای سنگی این نیزه‌ها را مورد بررسی قرار داده و ابعاد آنها را با نمونه‌های استفاده‌شده در جوامع شکارچی-گردآورنده اخیر مقایسه کرده‌اند.
برخی از تحقیقات پیشین نشان داده‌اند که سرنیزه‌های سنگی جنوب آفریقا و شام شباهت بیشتری به نیزه‌های کوبشی داشته‌اند و احتمالاً تا ۱۹۰ هزار سال پیش، سلاح‌های پرتابی به‌طور گسترده توسعه نیافته بودند. اما شیوه ارزیابی این پژوهش‌ها ایرادهایی دارد. لدر توضیح داده است که مقطع عرضی نوک نیزه‌های کوبشی معمولاً از نیزه‌های پرتابی بزرگ‌تر است، اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که همپوشانی زیادی بین انواع مختلف نیزه‌ها وجود دارد.
دانشمندان در این پژوهش دریافتند که برای تعیین کاربری نیزه‌ها، بهتر است به عواملی مانند طول کلی، محل بیشترین قطر و نقطه تعادل توجه شود. آنها مشاهده کردند که در نیزه‌های پرتابی، نقطه تعادل معمولاً در نیمه یا یک‌سوم جلویی قرار دارد، درحالی‌که در نیزه‌های کوبشی این ویژگی ضروری نیست. بررسی نیزه‌های شونینگن نشان داد که آنها دارای تعادل مناسبی برای پرتاب هستند، اما نیزه لرینگن چنین ویژگی‌ای نداشت و احتمالاً برای شکار از فاصله نزدیک استفاده می‌شده است.
به‌منظور بررسی یافته‌ها، دانشمندان نمونه‌های بازسازی‌شده از نیزه‌های شونینگن را در اختیار متخصصان اسلحه‌های باستانی قرار دادند تا آنها را در شرایط واقعی آزمایش کنند. نتایج نشان داد که این نیزه‌ها هنگام پرتاب از فاصله دور، نفوذ بیشتری در پوست اسب داشته‌اند تا زمانی که برای ضربه مستقیم از فاصله نزدیک استفاده شده‌اند.
هرچند این یافته‌ها نمی‌توانند به‌طور قطع اثبات کنند که انسان‌های ۳۰۰ هزار سال پیش از سلاح‌های پرتابی استفاده می‌کرده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد که این فناوری در آن دوران وجود داشته است. لدر در پایان تأکید کرده است که با درنظرگرفتن داده‌های موجود، به‌ویژه موقعیت نقطه تعادل، می‌توان با اطمینان گفت که در شونینگن از نیزه‌های پرتابی استفاده شده است و این مهارت ممکن است قدمتی بیش از ۳۰۰ هزار سال داشته باشد.
یافته‌های این پژوهش در نشریه Paleolithic Archaeology منتشر شده است.
