دانش هیدرولیک در مصر باستان: راز فناوری آبی پیشرفته در دل شن‌های صحرا
اهرامات مصر همواره به عنوان نماد شکوه و عظمت تمدن باستانی این کشور شناخته شده‌اند، اما پژوهش‌های تازه بار دیگر ابعاد ناشناخته‌ای از این سازه‌ها را آشکار کرده است.
در اطراف هرم زوسر در سقاره، بقایای سامانه‌ای پیچیده برای مدیریت آب شناسایی شده که توان مهندسی مصریان باستان را در هزاران سال پیش نشان می‌دهد.
مطالعات تازه به رهبری کزافیه لاندرو و تیمی از مؤسسه CEA فرانسه نشان داده است که دیوار سنگی عظیمی در این منطقه، که به نام جسر المدير شناخته می‌شود، تنها یک سازه آیینی یا دفاعی نبوده، بلکه کارکردی همچون سد داشته است. این سد توانایی ذخیره‌سازی حدود ١٤ میلیون فوت مکعب آب را در فصول سیلابی داشته و به مصریان امکان داده تا منابع آبی لازم برای پروژه‌های ساختمانی عظیم را فراهم آورند.
بررسی‌های دقیق زمین‌شناسی و الگوهای فرسایشی قدیمی نشان می‌دهد که این مخازن موقت نه تنها به ساخت هرم کمک کرده‌اند، بلکه زمین‌های اطراف را با رسوبات حاصلخیز تقویت کرده‌اند. این یافته‌ها بیانگر آن است که انتخاب موقعیت سقاره نه تنها بر پایه ملاحظات مذهبی یا سیاسی، بلکه با انگیزه‌های هیدرولوژیک نیز انجام شده است.
پژوهشگران همچنین به وجود خندقی وسیع در اطراف هرم زوسر اشاره کرده‌اند که پیش‌تر صرفاً نمادی تلقی می‌شد. بررسی تازه نشان می‌دهد این خندق بخشی از شبکه‌ای پیچیده از حوضچه‌ها و حجره‌ها بوده که برای پالایش و انتقال آب طراحی شده است. بر اساس شواهد، این سامانه نقش یک دستگاه بالابر هیدرولیکی را ایفا می‌کرده است. آب ذخیره‌شده در ستون‌های عمودی به وسیله فشار قادر بود بلوک‌های سنگی عظیم را که روی سکویی شناور قرار داشتند، به ارتفاعات بالاتر منتقل کند.
این کشف نشان می‌دهد که مصریان باستان درک پیشرفته‌ای از دانش هیدرولیک داشته‌اند. آن‌ها پیش از این نیز در ایجاد کانال‌های آبیاری، سدهای کشاورزی و دروازه‌های آبی چیره‌دستی خود را نشان داده بودند. اما شواهد تازه گویای آن است که این توانایی‌ها در ساخت بناهای عظیم همچون اهرام نیز به کار گرفته می‌شد.
چنین فناوری‌ای می‌توانست نیاز به رمپ‌های عظیم و نیروی انسانی بسیار را کاهش دهد و فرآیند ساخت را ایمن‌تر و کارآمدتر سازد. هرم زوسر به عنوان نخستین هرم پلکانی مصر اکنون می‌تواند به منزله الگویی از اوج خلاقیت فنی در عصر باستان در نظر گرفته شود.
