اختصاصی | مقام سابق دولت افغانستان: مسئله محیط زیست برای طالبان در اولویت نیست
احمد تمیم عظیمی، سخنگوی پیشین وزارت دولت افغانستان در امور رسیدگی به حوادث، در گفت‌وگوی اختصاصی با العین فارسی گفت دولت طالبان با حکومت‌داری و مدیریت حوادث طبیعی آشنا نیست و مسائل محیط زیستی و تغییر اقلیم جایی در برنامه‌های این حکومت ندارد.
شما به عنوان یک متخصص محیط زیست، اثرات تغییر اقلیم را در افغانستان چگونه می‌بینید؟
تاثیرات تغییر اقلیم از مرزهای سیاسی فراتر می‌روند و تاثیرات آن همه‌شمول است. افغانستان یکی از کشورهایی است که گازهای گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کند، یعنی سهم بسیار کمی در تغییر اقلیم دارد، اما متاسفانه بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی می‌بیند. آلودگی هوا و خشکسالی‌های اخیر نشان می‌دهد که ظرفیت هم‌گامی و سازگاری با تغییرات اقلیمی در افغانستان به شدت کم‌رنگ است و اگر این مسئله جدی گرفته نشود بحران آلودگی هوا، قحطی و فقر بیشتر خواهد شد.
رشد جمعیت و آلودگی‌های ناشی از سوءرفتار انسانی در کنار فقدان سرمایه‌گذاری روی حفاظت از عناصر طبیعی محیط زیست، فشار و آلودگی را بیشتر و اوضاع را وخیم‌‌تر ساخته است.
آیا مسئولین افغانستان برای مقابله با تغییرات اقلیمی تلاش می‌کنند؟
گروه طالبان با حکومت‌داری و مدیریت حوادث آشنایی ندارند و متاسفانه تغییرات اقلیمی و مسائل زیست‌محیطی نیز جز اولویت‌های کاری‌شان نیست. برای همین افغانستان فرصت نشست‌های جهانی در زمینه تغییرات اقلیمی را از دست می‌دهد. حال آنکه مسائل مربوط به جلوگیری از تخریب محیط زیست و مدیریت و کنترل آلودگی هوا از امور جهانی محسوب می‌شود و ضروری است در قالب ساختارهای مشروع و قانونمند تلاش مستمر صورت گیرد.
افغانستان دارای یک ساختار قانونمند و مشروع برای اداره امور نیست و به تخصص‌ها در زمینه امور مدیریت حوادث، محیط زیست و فعالیت‌های بشردوستانه چندان پایبندی و توجهی ندارد.
آیا افغانستان از کمیته بینالمللی تامین مالی اقلیم سودی می‌برد؟
همان طور که پیشتر هم اشاره نمودم افغانستان سهم بسیار کمی در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد اما میزان آسیب‌پذیری‌اش در برابر تغییرات اقلیمی بیشتر است. فلسفه وجودی کمیته بینالمللی تامین مالی تغییر اقلیم برای کاهش انتشار و محدود کردن هر چه بیشتر خطرات ناشی از گازهای گلخانه‌ای است. بنابراین بیشترین سود را کشورهایی می‌برند که سهم بیشتری در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند. از سوی دیگر نبود یک دولت مشروع در افغانستان فرصت‌های استفاده از امکانات موجود جهانی را در امر هم‌گامی با تغییرات اقلیمی در افغانستان محدود ساخته است.
چرا از افغانستان برای حضور در کنفرانس تغییرات اقلیمی دعوت نشد؟
کنفرانس بینالمللی تغییر اقلیم یک اجلاس جهانی در زمینه تغییر اقلیم و مسایل محیط زیستی است و قاعدتاً در این کنفرانس از کشورهای عضو سازمان ملل متحد دعوت می‌شود تا روی چالش‌ها، دست‌آوردها و نیازها بحث شود اما گروه طالبان تا حالا از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است و از نظر اصولی نیز پرستیژ لازم به عنوان یک دولت و شخصیت حقوقی مشروع بینالمللی را ندارد. آنها در این کنفرانس نیز دعوت نشدند ولی جهان در مسئله افغانستان نباید بی‌خیال باشد. منطق حضور سازمان ملل متحد تامین صلح جهانی و حمایت از کشورهای عضو است. پس از به قدرت رسیدن طالبان افغانستان فرصت‌های زیادی را از دست داده و بحران تغییرات اقلیمی و خشکسالی به شدت افزایش یافته است و نیاز است برای کاهش بحران انسانی و تغییرات اقلیمی در افغانستان روی تشکیل یک ساختار مشروع بصورت جدی کار شود.
آیا افغانستان از صندوق سود و زیان تغییر اقلیم بهره‌ای می‌برد؟
طی این سال‌ها میزان آسیب‌پذیری مردم افغانستان بیشتر از گذشته شده است. با توجه به گزارش دفتر سازمان ملل متحد و نهادهای دیگر در افغانستان در سه سال گذشته نزدیک به ۲۰ میلیون نفر بر اثر فقر، بلایای طبیعی مثل خشکسالی و سیلاب‌ها به ویژه زلزله‌های اخیر آسیب جدی دیدند. با توجه به این فاجعه بشری کمیته‌های مربوط به تغییرات اقلیمی باید توجه جدی نسبت به کاهش آسیب‌پذیری مردم در برابر تغییرات اقلیمی در افغانستان داشته باشند و اساساً ایجاد صندوق سود و زیان کنفرانس بینالمللی تغییرات اقلیمی نیز برای کشورهای فقیر و نیازمند است که افغانستان یکی از این کشورها به شمار می‌رود.
افغانستان یک کشور کوهستانی محسوب می شود. جوامعی که در آن مناطق زندگی می‌کنند تا چه حد تحت تاثیر تغییرات آب و هوا یا اقلیم قرار می‌گیرند؟
پیامدهای تغیرات اقلیمی در افغانستان نیازمند تحقیقات همه‌جانبه است اما بدیهی است شرایط طبیعی و سیاسی افغانستان طوری است که از هر فرایند مثبت و منفی تاثیر می‌پذیرد و تغییرات اقلیمی باعث تغییرات جدی به ویژه از حیث وقوع حوادث طبیعی و کوتاه‌تر شدن دوران خشکسالی و افزایش حوادث طبیعی گردیده است. این مسئله نقش بسیار اساسی در ایجاد چالش‌های بشری در روستاها و مناطقی داشته که زندگی‌شان متکی به کشاورزی و دامداری است.
