گوگل و ماسک اینترنت را به فضا میبرند؟
گوگل، اسپیسایکس و شماری از شرکتهای بزرگ فناوری در حال حرکت به سوی طرحهایی هستند که هدف آن انتقال مراکز داده به فضا و رهایی از محدودیتهای انرژی روی زمین است.
پروژههایی مانند «سانکچر» و استقرار تراشههای هوش مصنوعی در مدار، رویای بهرهگیری از انرژی خورشیدی نامحدود را دنبال میکنند. بنا بر این گزارشها، عصر ساخت دیتاسنترهای عظیم زمینی ممکن است رو به پایان باشد و نسل تازهای از پردازش در مدار شکل بگیرد.
ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل، در پادکست «Google AI» از پروژهای جاهطلبانه با نام «پروژه سانکچر» پرده برداشته است؛ طرحی که قرار است یادگیری ماشین را به مدار زمین منتقل کند. او با اشاره به اینکه این ایده در نگاه نخست شبیه آثار علمیـتخیلی است، گفته است وقتی به حجم محاسبات موردنیاز آینده نگاه میکنیم، این مسیر تنها گزینه منطقی خواهد بود. گوگل برنامهریزی کرده است تا سال ۲۰۲۷ یکی از تراشههای اختصاصی هوش مصنوعی خود (TPU) را در فضا قرار دهد. پیچای از این پروژه با عنوان یک «تیراندازی به ماه» یاد کرده است؛ اصطلاحی که برای توصیف طرحهای بسیار بلندپروازانه به کار میرود.
در کنار گوگل، ایلان ماسک نیز مسیر مشابهی را دنبال میکند. او در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شده که موشکهای استارشیپ قادرند سالانه ماهوارههای هوش مصنوعی با توان ۳۰۰ تا ۵۰۰ گیگاوات را در مدار مستقر کنند. این رقم در مقایسه با ظرفیت فعلی دیتاسنترهای جهان که طبق گزارش گلدمن ساکس ۵۹ گیگاوات اعلام شده، نشاندهنده مقیاس چشمگیر این طرح است. ماسک با اشاره به اینکه تقاضای جهانی برق تا سال ۲۰۵۰ دو برابر خواهد شد و دیتاسنترها سهم بزرگی در این افزایش مصرف دارند، معتقد است زیرساختهای زمینی دیگر امکان پاسخگویی به نیازهای آینده را نخواهند داشت.
جریان تمایل به انتقال محاسبات به فضا تنها محدود به ماسک و گوگل نیست. چهرههایی مانند جف بزوس از آمازون، سم آلتمن از OpenAI و مارک بنیوف از Salesforce نیز از این روند حمایت کردهاند. سم آلتمن در مصاحبهای گفته است شاید لازم باشد طرحهایی مانند «کره دایسون» به واقعیت نزدیک شود، زیرا ساخت دیتاسنترهای بیشتر روی زمین دیگر توجیهی ندارد. مارک بنیوف نیز فضا را «ارزانترین مکان برای دیتاسنترها» توصیف کرده و دلیل آن را تابش دائمی خورشید و حذف نیاز به باتریهای گرانقیمت و همچنین فراهم بودن سرمای طبیعی برای خنکسازی سرورها عنوان کرده است.
در این چشمانداز تازه، رقابت آینده هوش مصنوعی نه تنها بر سر الگوریتمهای قدرتمندتر بلکه بر سر توان مهار انرژی خورشیدی نامحدود در مدار زمین شکل میگیرد.
