کاهش ۱۰ درصدی بودجه نظامی ایران در سال ۲۰۲۴ بهرغم تشدید تنشهای منطقهای

مؤسسه تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم (سیپری) در گزارش سالانه خود اعلام کرد که هزینههای نظامی ایران در سال ۲۰۲۴ با ۱۰ درصد کاهش به ۷.۹ میلیارد دلار رسیده است.
این کاهش در شرایطی رخ داده که جمهوری اسلامی درگیر بحرانهای منطقهای و حمایت از نیروهای نیابتی خود در خاورمیانه بوده است.
سیپری تحریمهای بینالمللی را عامل اصلی محدودیت ایران برای افزایش بودجه نظامی خود دانسته است. به دلیل نبود شفافیت مالی و وجود نهادهای متعدد نظامی در ساختار حکومت ایران، نهادهای جهانی از جمله سیپری همواره برای دستیابی به رقم واقعی بودجه نظامی این کشور با دشواری مواجه بودهاند.
براساس ارزیابیهای این مؤسسه، بودجه نظامی ایران در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۰ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار برآورد شده بود. همچنین بررسیهای گروه دادهکاوی رادیو فردا نشان میدهد که بودجه نظامی سال ۱۴۰۳ بر اساس نرخ تبدیل ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، معادل ۲۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده که نسبت به سال قبل افزایش ۲۱ درصدی را نشان میدهد. با این حال، بودجههای اعلامشده تنها بخش رسمی مخارج دفاعی کشور را پوشش میدهد و شامل ردیفهای بودجه محرمانه نمیشود.
بودجه نظامی در ایران میان ارتش، سپاه پاسداران، بسیج و سایر نهادهای وابسته تقسیم میشود. تحلیلها نشان میدهد بخش بزرگی از این بودجه به سپاه پاسداران و شاخههای آن از جمله نیروی قدس تعلق میگیرد.
گزارش سیپری در حالی منتشر شده که دولت جمهوری اسلامی در پی افزایش تنشها با اسرائیل و تبادل حملات موشکی میان دو کشور، برنامههایی برای دو برابر کردن بودجه نظامی خود اعلام کرده بود. با این وجود، محدودیتهای اقتصادی و فشار تحریمها باعث شده تحقق این اهداف با چالشهای جدی مواجه شود.
در سطح منطقهای نیز سیپری از افزایش ۱۵ درصدی هزینههای نظامی در خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ خبر داده است، اما این رشد عمدتاً به افزایش چشمگیر بودجههای نظامی اسرائیل و لبنان مربوط میشود و بسیاری از کشورهای منطقه به دلیل محدودیتهای اقتصادی قادر به افزایش بودجههای دفاعی خود نبودهاند.