آیا بازگشت تحریم‌های سازمان ملل موجودیت حکومت ایران را به خطر می‌اندازد؟
با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران، فضای سیاسی و اقتصادی کشور وارد مرحله‌ای تازه شده است. اما آیا این تحریم‌ها می‌تواند جمهوری اسلامی را به فروپاشی بکشاند؟
این تحریم‌ها که پیش‌تر ذیل توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به حالت تعلیق درآمده بودند، پس از فعال شدن مکانیسم ماشه در ساعت ۸ شب به وقت شرق آمریکا دوباره اجرایی شدند. حوزه‌های نفت، بانکداری، مالی، موشکی و تسلیحاتی به طور مستقیم تحت تأثیر این تصمیم قرار گرفته‌اند و نگرانی‌ها درباره پیامدهای داخلی و خارجی آن به شدت افزایش یافته است.
هم‌زمان، تلاش‌های دیپلماتیک ایران در نیویورک برای جلوگیری از این روند به شکست انجامید. گزارش‌ها حاکی از آن است که هیأت ایرانی در آخرین لحظات کوشید با فرانسه، بریتانیا و آلمان به توافق برسد، اما به گفته مقام‌های تهران، مداخله مستقیم آمریکا موجب شد اروپا از این توافق ضمنی عقب‌نشینی کند. رئیس‌جمهور ایران نیز اعلام کرده بود که ایران و اروپا در آستانه تفاهم بودند ولی فشار واشنگتن همه‌چیز را تغییر داد.
در داخل حکومت نیز اختلاف‌نظرها آشکارتر شده است. مقامات ایرانی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که آمریکا خواستار تحویل ذخایر اورانیوم غنی‌شده در ازای تعویق سه‌ماهه بازگشت تحریم‌ها بوده است. برخی مسئولان در تهران هشدار داده‌اند که پذیرش چنین پیشنهادی می‌تواند شکاف در حاکمیت ایجاد کند و شعار «تسلیم‌ناپذیری» جمهوری اسلامی را زیر سؤال ببرد.
نگرانی دیگر، احتمال حملات تازه اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران است. مقامات ایرانی در گفت‌وگو با رسانه‌های خارجی تأکید کرده‌اند که تهدیدهای گذشته دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو مبنی بر اقدام نظامی در صورت ادامه غنی‌سازی، جدی تلقی می‌شود و تهران نسبت به این سناریو بیمناک است.
اختلافات در رأس نظام نیز پررنگ‌تر شده است. برخی مقامات بر لزوم سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر در برابر غرب تأکید دارند، در حالی که دیگران هشدار می‌دهند این رویکرد ممکن است به فروپاشی بیانجامد. هم‌زمان، رهبر جمهوری اسلامی وضعیت موجود را «نه جنگ، نه صلح» توصیف کرده که بیانگر بلاتکلیفی استراتژیک کشور است.
در عرصه اقتصادی، بازگشت تحریم‌ها شرایط را بغرنج‌تر کرده است. ایران هم‌اکنون با تورمی در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد و سقوط ارزش ریال دست‌به‌گریبان است. افزایش سرسام‌آور قیمت مواد غذایی و مسکن موجی از نگرانی درباره احتمال گسترش اعتراضات اجتماعی برانگیخته است.
در نهایت، مقامات ایرانی بیم آن دارند که ترکیب فشار داخلی و خارجی جایگاه کشور را در منطقه و جهان تضعیف کند. وابستگی صادرات نفت به چین و ابهام در ادامه این مسیر، آینده اقتصاد و سیاست ایران را بیش از پیش نامعلوم ساخته است.
