رازهای کمتر گفته‌شده از سی‌دی؛ اختراعی که ۴۳ سال پیش متولد شد
سی‌دی یا دیسک فشرده در اوایل دهه ۱۹۸۰ وارد بازار شد و انقلابی بزرگ در صنعت موسیقی، نرم‌افزار و حتی زندگی روزمره ایجاد کرد.
این دیسک براق به سرعت به رسانه‌ای جهانی برای ذخیره و پخش موسیقی و داده بدل شد. هرچند با ظهور اینترنت پرسرعت و موسیقی دیجیتال، دوران سی‌دی رو به افول رفت، اما فناوری و داستان پشت این اختراع همچنان شگفت‌انگیز است.
یکی از نکات جالب درباره سی‌دی، طول عمر بالای آن است. برخلاف تصور رایج، اگر شرایط نگهداری مناسب باشد و از برند معتبر تولید شده باشد، می‌تواند بیش از ۱۰۰ سال دوام بیاورد. البته عواملی مانند نور مستقیم خورشید، رطوبت یا خط و خش می‌تواند عمر آن را کوتاه کند. نسخه‌های ویژه‌ای همچون «M-DISC» حتی برای آرشیوهای ملی و کتابخانه‌ها استفاده می‌شوند.
اوج محبوبیت سی‌دی در آغاز هزاره جدید رقم خورد. در سال ۲۰۰۰ بیش از ۲.۴ میلیارد نسخه از این دیسک در جهان به فروش رسید. سی‌دی نه‌تنها برای موسیقی بلکه برای فیلم، نرم‌افزار و بازی‌های ویدیویی حیاتی بود. اما با گسترش اینترنت و دانلود غیرقانونی، بازار آن به سرعت سقوط کرد و جای خود را به پلتفرم‌هایی چون آی‌تیونز و بعدها اسپاتیفای داد.
اختراع سی‌دی نمونه‌ای کم‌نظیر از همکاری بین‌المللی بود. جیمز راسل آمریکایی ایده ضبط دیجیتال نوری را در اواخر دهه ۱۹۶۰ مطرح کرد، اما تحقق عملی آن در سال ۱۹۷۹ با همکاری مشترک شرکت فیلیپس هلند و سونی ژاپن ممکن شد. نتیجه این همکاری، عرضه نخستین سی‌دی در سال ۱۹۸۲ بود که به نماد جهانی موسیقی دیجیتال تبدیل شد.
مسیر داده‌ها روی سی‌دی نیز ویژگی خاص خود را دارد. اگر این مسیر مارپیچی باز شود، طول آن به حدود ۵.۶ کیلومتر خواهد رسید. این شیار باریک از فرورفتگی‌ها و برجستگی‌ها تشکیل شده که توسط لیزر خوانده می‌شود. همین تراکم بالا امکان ذخیره‌سازی صدها مگابایت داده یا یک آلبوم کامل موسیقی را فراهم می‌کرد، چیزی که در آن زمان تحولی بزرگ به شمار می‌رفت.
روش ذخیره‌سازی داده در سی‌دی نیز منحصر به فرد بود. لیزر دستگاه هنگام خواندن تغییر بازتاب نور در فرورفتگی‌ها و برجستگی‌ها را به صفر و یک دیجیتال تبدیل می‌کرد. همین دقت بالا باعث شد کیفیت صدای سی‌دی بسیار بهتر از نوار کاست باشد و این رسانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های قرن بیستم ماندگار شود.
