آیا پیوند عضو میتواند ویژگیهای شخصیتی انسان را تغییر دهد؟
پس از ثبت رکوردی تازه در شمار پیوند اعضا در ایالات متحده، پزشکان و پژوهشگران با پدیدهای غیرمنتظره روبهرو شدهاند: برخی دریافتکنندگان عضو از تغییراتی در سلیقهها، عادتها و حتی خلقوخوی خود خبر میدهند.
این گزارشها از هوسهای غذایی ناگهانی گرفته تا دگرگونی در علایق هنری و موسیقایی را در بر میگیرد و به گفته دانشمندان، ممکن است تنها ریشه روانی نداشته باشد.
به گزارش ایرنا، وبگاه آیاِفاِلساینس در مطلبی به این موضوع پرداخته و نوشته است که پیشرفتهای پزشکی در حوزه پیوند اعضا از نخستین جراحی قلب انسان به انسان در سال ۱۹۶۷ تاکنون مسیر طولانیای را طی کرده است. در سال ۲۰۲۴ میلادی، برای نخستین بار تعداد پیوند اعضا در آمریکا از مرز ۴۸ هزار مورد در سال عبور کرد. با افزایش این جراحیها، پرسشهای تازه و گاه شگفتانگیزی نیز مطرح شده است.
یکی از این پرسشها به تغییرات شخصیتی مربوط میشود که برخی دریافتکنندگان اعضای اهدایی گزارش میکنند. در یکی از نمونهها، زنی که پیش از پیوند تقریباً همیشه گیاهخوار بود، پس از دریافت قلب یک اهداکننده، بهطور ناگهانی میل شدیدی به خوردن مرغ کنتاکی پیدا کرد؛ غذایی که اهداکننده به آن علاقه داشت. این تغییرات تنها به غذا محدود نمیشود و مواردی از دگرگونی در سلیقه موسیقی و هنر نیز ثبت شده است.
پروفسور آدام تیلور، استاد دانشگاه لنکستر بریتانیا، معتقد است بخشی از این تغییرات میتواند ناشی از اثر دارونما باشد. به گفته او، تجربه نجاتیافتن و دریافت فرصتی دوباره برای زندگی، نگاه فرد به جهان و خود را دگرگون میکند. با این حال، تیلور تأکید میکند شواهدی وجود دارد که نشان میدهد برخی از این تغییرات ریشه در دگرگونیهای فیزیکی و شیمیایی بدن دارند.
او توضیح میدهد که اعضای اهدایی میتوانند بر عملکرد طبیعی بدن اثر بگذارند. هنگامی که عضوی جدید به بدن پیوند زده میشود، سامانه زیستی فرد تغییر میکند و این تغییر میتواند بر دیگر اندامها نیز اثر بگذارد. قلب، که در بسیاری از فرهنگها نماد احساسات است، تنها یک پمپ خون نیست، بلکه نوعی کارخانه شیمیایی محسوب میشود که هورمونهایی ترشح میکند. برای نمونه، هورمون اِیاِنپی که در تنظیم آب و نمک بدن نقش دارد، میتواند بر مراکز کنترل احساسات و واکنشهای فوری مغز اثر بگذارد و حتی خلقوخو یا پاسخ جنگ یا گریز را تغییر دهد.
تیلور میگوید اگر قلبی جدید میزان بیشتری از این هورمون ترشح کند یا حساسیت متفاوتی نسبت به آن داشته باشد، فیزیولوژی کلی بدن دچار تطابق و تغییر میشود. او به سروتونین، موسوم به مولکول شادی، نیز اشاره میکند که برخلاف تصور رایج، بخش عمده آن در روده ساخته میشود و اثرات گستردهای بر کل بدن دارد.
به گفته تیلور، این پدیده نیازمند پژوهشهای گستردهتر است. اکنون با افزایش تعداد پیوندها، دادههای بیشتری در حال جمعآوری است و مطالعات اولیه نشان میدهد حدود ۹۰ درصد از دریافتکنندگان پیوند عضو، نوعی تغییر در شخصیت خود احساس میکنند.
