چرا زنان بیشتر از مردان عمر می‌کنند؟ دانشمندان دلیل آن را فاش کردند
این یک واقعیت شناخته شده برای بیش از دو قرن است؛در هر جای جهان، زنان به‌طور میانگین بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
اگرچه این الگو مدت‌ها مورد توجه دانشمندان بوده، اما دلیل اصلی این تفاوت همواره مبهم باقی مانده بود. اکنون، یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران می‌گویند که پاسخ این معما را یافته و به این بحث قدیمی پایان داده است.
آنها می‌گویند که این موضوع در درجه اول (و نه صرفاً) به «نظریه جنس ناهمگن» مربوط می‌شود.
یک مطالعه جدید بین‌المللی که در نشریه Science Advances منتشر شده، نشان می‌دهد دلیل اصلی طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان، تفاوت‌های ژنتیکی و تکاملی میان دو جنس است.
طبق این تحقیق، «نظریه جنس ناهمگن» (Heterogametic Sex Theory) نقش کلیدی در این اختلاف ایفا می‌کند. بر اساس این نظریه، مردان که دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y هستند، نسبت به زنان که دارای دو کروموزوم X هستند، در برابر جهش‌های ژنتیکی مضر و بیماری‌ها آسیب‌پذیرترند.
به گفته دکتر فرناندو کولچرو از مؤسسه انسان‌شناسی تکاملی ماکس پلانک در آلمان، این تفاوت ژنتیکی یکی از دلایل اصلی مرگ زودتر مردان در مقایسه با زنان است.
دکتر فرناندو کولچرو میگوید: «ما معتقدیم که جنس ناهمگن بخشی از پاسخ این معماست. همچنین دریافتیم که عواملی مربوط به تاریخچه تکاملی بشر نیز در این تفاوت نقش دارند.»
از دهه ۱۷۴۰ میلادی، مشخص شده بود که زنان بیشتر از مردان عمر می‌کنند — الگویی که در تقریباً تمام کشورها و در بازه‌های زمانی مختلف تاریخی ثابت مانده است.
طبق داده‌های «Our World in Data»، میانگین امید به زندگی جهانی برای زنان ۷۳.۸ سال و برای مردان ۶۸.۴ سال است. اگرچه این اعداد در طول زمان تغییر می‌کنند، اما همواره میانگین سنی زنان بالاتر از مردان بوده است.
بر اساس این تحقیق، شکاف طول عمر مختص انسان‌ها نیست و در دیگر پستانداران نیز جنس ماده اغلب بیشتر از جنس نر زندگی می‌کنند. البته در میان طیور، این پرندگان نر هستند که عموماً بیشتر از پرندگان ماده عمر می‌کنند.
برای بررسی دقیق‌تر این الگو، پژوهشگران داده‌های مربوط به ۵۲۸ گونه پستاندار و ۶۴۸ گونه پرنده در باغ‌وحش‌های سراسر جهان را بررسی کردند.
نتایج نشان داد که در ۷۲٪ پستانداران، ماده‌ها عمر بیشتری دارند. در ۶۸٪ پرندگان، نرها عمر بیشتری دارند. به عنوان توضیح اصلی این تفاوت در پستانداران، پژوهشگران به نظریه «جنس ناهمگن» اشاره می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد داشتن دو کروموزوم X از جهش‌های مضر محافظت می‌کند و برای بقا مزیت ایجاد می‌کند.
در مقابل، مردان فاقد دومین کروموزوم X هستند تا در صورت وجود یک نسخه معیوب از ژن (آلل معیوب)، آن را جبران کنند.
دکتر یوهانا استارک از همین مؤسسه میگوید: «به‌طور ساده، داشتن دو نسخه از یک ژن بهتر از داشتن یک نسخه است.»
او همچنین اشاره می‌کند که کروموزوم Y در مردان بخش‌های بزرگی از DNA تکراری دارد که ممکن است برای بدن مضر باشد.
البته پژوهشگران اذعان می‌کنند که دلایل فرعی دیگری نیز برای طول عمر بیشتر ماده‌ها نسبت به نرها وجود دارد:
انتخاب جنسی: رقابت نرها برای جفت‌گیری، که منجر به رشد ویژگی‌هایی مانند جثه بزرگ، شاخ یا پرهای رنگارنگ می‌شود، هزینه زیستی بالایی داشته و به کاهش طول عمر منجر می‌شود.
نقش در مراقبت از فرزندان: ماده‌ها در بسیاری از گونه‌ها مراقبت‌کننده اصلی هستند و احتمالاً به همین دلیل برای زنده ماندن تا بلوغ فرزندان، تکامل یافته‌اند.
عوامل محیطی: برخلاف نظریات پیشین، بررسی حیوانات در باغ‌وحش‌ها (که تحت تأثیر شکار، بیماری و اقلیم نیستند) نشان داد که تفاوت طول عمر بین جنس‌ها حتی در محیط‌های حفاظت‌شده نیز وجود دارد.
البته به گفته دکتر کولچرو، عوامل اجتماعی و رفتاری نیز می‌توانند در این تفاوت نقش داشته باشند؛ عواملی که در این مطالعه بررسی نشده‌اند.
