امسال تابستان از همیشه کوتاهتر است: ماجرا چیست؟

تابستان سال جاری در نیمکره شمالی نسبت به سالهای گذشته کوتاهتر خواهد بود و تنها ۹۳ روز، ۱۵ ساعت و ۳۷ دقیقه به طول میانجامد.
این رقم در مقایسه با تابستان سال ۲۰۲۴ که ۹۳ روز، ۱۵ ساعت و ۵۲ دقیقه طول کشید، ۱۵ دقیقه کاهش یافته است.
برخلاف باور عمومی که تغییر فصلها را به فاصله زمین از خورشید نسبت میدهد، دلیل اصلی تغییر فصلها، انحراف محوری ۲۳/۵ درجهای زمین نسبت به صفحه مداریاش است. زمانی که نیمکرهای از زمین به سمت خورشید متمایل میشود، تابستان آغاز میگردد و هنگامی که از خورشید دور میشود، فصل زمستان فرا میرسد.
عامل اصلی کوتاهتر شدن تابستان امسال به قانون دوم کپلر مربوط میشود. بر اساس این قانون، سیارهها در مدار بیضیشکل خود با سرعت ثابتی حرکت نمیکنند. آنها زمانی که به خورشید نزدیکترند، با سرعت بیشتری حرکت میکنند (حضیض مداری) و زمانی که از خورشید دورترند، سرعتشان کاهش مییابد (اوج مداری). به همین دلیل، در حال حاضر که اوج مداری در تابستان نیمکره شمالی رخ میدهد، این فصل کمی کوتاهتر شده است.
تابستان نیمکره شمالی همچنان حدود چهار روز بلندتر از تابستان در نیمکره جنوبی است. اما این وضعیت دائمی نیست. به دلیل هماهنگ نبودن کامل تقویمهای ما با مدار زمین، زمان اوج و حضیض مداری در طول قرنها تغییر خواهد کرد. براساس پیشبینیها، در طی هزار سال آینده، تابستانهای نیمکره شمالی حدود شش ساعت بلندتر از امروز خواهند شد.
ناسا در توضیح قانون دوم کپلر میگوید: «خط فرضی میان سیاره و خورشید در بازههای زمانی مساوی، مساحتهای مساوی را طی میکند. این بدان معناست که سیاره در حضیض مداری با سرعت بیشتری حرکت کرده و در اوج مداری سرعت کمتری دارد.»
گرچه روند تغییر طول فصلها بلندمدت است، اما در کوتاهمدت نیز تغییراتی دیده میشود. برای مثال، تابستان سال آینده ۹۳ روز، ۱۵ ساعت و ۴۰ دقیقه خواهد بود که سه دقیقه طولانیتر از تابستان امسال است. در مقابل، تابستان در نیمکره جنوبی همچنان حدود چهار روز کوتاهتر باقی خواهد ماند.