کشف سیارهای شبیه زمین در فاصلهای بسیار نزدیک به ما

در نزدیکی زمین و تنها در فاصله حدود ۴ سال نوری، نشانههایی از وجود سیارهای تازه و شبیه به زمین کشف شده که میتواند شرایط سکونت داشته باشد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب اخیراً شواهدی از یک سیاره غولپیکر در مدار «آلفا قنطورس A» به دست آورده است. این سیاره در منطقه قابل سکونت قرار دارد؛ جایی که امکان وجود آب مایع و شرایط زیستی وجود دارد. این جرم آسمانی موقتاً «آلفا قنطورس Ab» نام گرفته است.
انیکت سانگی، اخترفیزیکدان مؤسسه فناوری کالیفرنیا، گفته است: «سیارهای که در تصاویر جیمز وب دیده شده میتواند نقطه عطفی در تاریخ تصویربرداری مستقیم از سیارات فراخورشیدی باشد.» به گفته او، این سیاره نزدیکترین جرم از نوع خود به زمین است که تاکنون به طور مستقیم رصد شده و از نظر دما و سن بیشترین شباهت را به سیارات بزرگ منظومه شمسی دارد.
سامانه آلفا قنطورس شامل دو ستاره دوتایی به نامهای A و B و یک کوتوله قرمز به نام پروکسیما قنطورس است. تاکنون چند سیاره در اطراف پروکسیما کشف شده که یکی از آنها در ناحیه قابل سکونت قرار دارد، اما به دلیل ناپایداری ستارگان کوتوله قرمز، شرایط آنها برای حیات چندان مناسب ارزیابی نمیشود.
چارلز بایشمن، مدیر مؤسسه علوم سیارات فراخورشیدی ناسا در کلتک، در این باره گفته است: «نزدیکی سامانه آلفا قنطورس به زمین فرصت منحصربهفردی برای مطالعه سیارات دیگر فراهم میکند، هرچند رصد این سیارات حتی با قدرتمندترین تلسکوپها بسیار دشوار است؛ زیرا ستارگان آن بسیار درخشان و پرتحرک هستند.»
در سال ۲۰۲۱ نیز گروهی به سرپرستی کوین واگنر از دانشگاه آریزونا از نشانههای احتمالی وجود سیارهای در مدار آلفا قنطورس A خبر داده بودند. اما در رصدهای بعدی در فوریه و آوریل ۲۰۲۵ هیچ اثری از آن دیده نشد و برخی دانشمندان از «سیاره ناپدیدشده» سخن گفتند. بررسی میلیونها حالت مداری با شبیهسازیهای رایانهای نشان داد که در حدود نیمی از سناریوها، این سیاره آنقدر به ستاره نزدیک بوده که از دید تلسکوپ پنهان مانده است.
بر اساس برآوردها، سیاره احتمالی آلفا قنطورس Ab شعاعی در حدود ۱ تا ۱.۱ برابر مشتری و جرمی میان ۹۰ تا ۱۵۰ برابر زمین دارد و در فاصلهای معادل دو برابر فاصله زمین تا خورشید از ستاره خود قرار گرفته است. هرچند این جرم یک غول گازی به شمار میرود و احتمال حیات بر سطح آن اندک است، اما قمرهای احتمالی آن میتوانند شرایط مناسبی برای زیست داشته باشند.
دانشمندان تأکید کردهاند که برای اثبات وجود این سیاره و بررسی چگونگی شکلگیری آن در چنین محیط پیچیدهای، تحقیقات بیشتری لازم خواهد بود.