کشف یک موجود عجیب در اسکاتلند: مار یا سوسمار یا هر دو؟
در جزیره اسکای در شمال‌غربی اسکاتلند، گروهی از دیرینه‌شناسان فسیلی شگفت‌انگیز کشف کرده‌اند که قدمتش به حدود ۱۶۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
این فسیل که در نزدیکی روستای الگل به دست آمده، به گونه‌ای با نام علمی Breugnathair elgolensis تعلق دارد؛ نامی برگرفته از زبان بومی اسکاتلند که به معنی «مار دروغین الگل» است.
این موجود در دوران ژوراسیک میانی، زمانی که دایناسورها حاکم زمین بودند، زندگی می‌کرد. آنچه این کشف را ویژه می‌کند ترکیبی از ویژگی‌های مار و سوسمار است. فسیل نشان می‌دهد که جانور دندان‌هایی تیز و خمیده مشابه مارهای امروزی داشته و در عین حال بدنی کشیده با چهار اندام کامل همانند سوسمارها را دارا بوده است. پژوهشگران تخمین می‌زنند طول این خزنده حدود ۴۰ سانتی‌متر بوده و در زیستگاه خود یکی از نمونه‌های بزرگ محسوب می‌شده است.
مارشناسان سال‌هاست با پرسش مهمی روبه‌رو هستند که این موجود می‌تواند بخشی از پاسخ آن را روشن کند: مارها دقیقاً چگونه و از چه اجدادی پدید آمده‌اند؟ وجود دندان‌هایی مشابه مار نشان می‌دهد برخی از خصوصیات کلیدی مارها پیش از شکل‌گیری نهایی این گروه وجود داشته است. در عین حال، حضور چهار اندام فعال تأییدی بر این فرضیه است که مارها از خزندگان چهاراندام تکامل یافته‌اند. ترکیب این دو ویژگی، فسیل Breugnathair elgolensis را به حلقه‌ای گمشده در زنجیره تکامل خزندگان بدل می‌کند.
این فسیل بیش از ۱۰ سال پیش کشف شده بود اما به‌تازگی تیمی از پژوهشگران با استفاده از فناوری‌های پیشرفته توانستند ساختار جمجمه و اندام‌های آن را بازسازی کنند. بررسی‌ها نشان داد که این گونه به خانواده‌ای منقرض‌شده به نام Parviraptoridae تعلق دارد؛ گروهی که پیش‌تر تنها چند قطعه کوچک از اعضای آن شناسایی شده بود و هیچ تصویر کاملی از آن‌ها وجود نداشت.
دانشمندان می‌گویند هرچند کشف این نمونه گامی بزرگ در فهم تاریخچه تکامل خزندگان است، اما پرسش‌های متعددی همچنان بدون پاسخ باقی مانده است. هنوز مشخص نیست که آیا این جانور مستقیماً به اجداد مارهای امروزی مرتبط بوده یا شاخه‌ای موازی از مسیر تکامل را نمایندگی می‌کرده است. همچنین روشن نیست چه گونه‌های ناشناخته دیگری در همان دوره وجود داشته‌اند که تاکنون کشف نشده‌اند.
جزیره اسکای به دلیل کشف‌های متعدد از دایناسورها و خزندگان باستانی به بهشت فسیل‌شناسان شهرت دارد و پژوهشگران امیدوارند که با کاوش‌های بیشتر در این منطقه و سایر نقاط جهان، معماهای مربوط به پیدایش و تکامل مارها گام‌به‌گام آشکار شود.
