آغاز عصر اتم؛ از آزمایش ترینیتی و نقش اینشتین در پروژه منهتن چه می‌دانیم؟
در ساعات اولیه صبح روز ۲۵ تیر ۱۳۲۴، نخستین انفجار هسته‌ای جهان به عنوان بخشی از پروژه منهتن در صحرای آلاموگوردوی ایالت نیومکزیکو آمریکا رخ داد.
این آزمایش با نام «ترینیتی» آغازگر رسمی عصر اتم بود؛ عصری که سرنوشت جهان را برای همیشه تغییر داد. بمبی که در این آزمایش منفجر شد، از نوع پلوتونیومی بود و تحت نظارت «اوپنهایمر»، رئیس آزمایشگاه لُس‌آلموس، طراحی شده بود. نام «ترینیتی» نیز به پیشنهاد خود او گرفته شد که به معنای تثلیث در مسیحیت است.
پیش از انجام این آزمایش، مسیر پیچیده‌ای طی شده بود. در سال ۱۹۳۸، سه شیمی‌دان آلمانی موفق شدند در شهر برلین به شکافت اتم اورانیوم دست یابند. این کشف نقطه عطفی در تاریخ علم بود، چرا که نشان می‌داد انرژی آزادشده از شکافت اورانیوم می‌تواند در حد انفجار یک بمب باشد.
لئو زیلارد، فیزیکدان آلمانی-مجارستانی، پس از اطلاع از این کشف، نگران شد که آلمان نازی بتواند به بمب اتم دست یابد. او در سال ۱۹۳۹ به دیدار دوست قدیمی‌اش آلبرت اینشتین رفت و با شرح واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای، اینشتین را قانع کرد که باید به رئیس‌جمهور وقت آمریکا، فرانکلین روزولت، هشدار دهد. در نتیجه نامه‌ای با امضای اینشتین در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۳۱۸ به روزولت ارسال شد که در آن درباره امکان ساخت بمب اتمی هشدار داده شده بود.
این نامه زمینه‌ساز شکل‌گیری پروژه منهتن شد. پروژه‌ای محرمانه که هدف آن تحقیق و ساخت بمب اتمی پیش از دستیابی آلمان به چنین فناوری‌ای بود. اگرچه اینشتین در پروژه منهتن نقشی نداشت، اما از تأثیر نامه‌اش بر این روند نگران بود و آن را بزرگ‌ترین اشتباه عمر خود می‌دانست. او در سال‌های پایانی عمرش به صراحت از اقدام خود ابراز پشیمانی کرد و گفت اگر می‌دانست آلمان قادر به ساخت بمب نخواهد بود، هرگز چنین نامه‌ای نمی‌نوشت.
آزمایش ترینیتی سرانجام به بمباران شهرهای هیروشیما و ناگاساکی در مرداد ۱۳۲۴ انجامید، رویدادی که مرگ هزاران نفر را رقم زد و جهانی تازه با هراس هسته‌ای را رقم زد؛ جهانی که منشأ آن در آزمایشگاهی کوچک در برلین و دیداری ساده میان دو فیزیکدان ریشه داشت.
