دستاوردهای اقلیمی سال ۲۰۲۵؛ از رأیهای تاریخی تا جهش انرژیهای پاک
با وجود موج گسترده بدبینی اقلیمی و هشدارها درباره آسیبهای برگشتناپذیر به زمین، سال ۲۰۲۵ برای بسیاری از کنشگران محیطزیست سالی متفاوت بود.
در این سال چند پیروزی مهم حقوقی، سیاسی و زیستمحیطی رقم خورد و نشان داد روند مقابله با تغییرات اقلیمی، هرچند کند و پرچالش، متوقف نشده است.
تغییرات اقلیمی همچون سایهای سنگین بر زندگی میلیونها نفر افتاده و اخبار مربوط به رویدادهای شدید آبوهوایی، شکستهشدن مرزهای سیارهای و افزایش بیسابقه انتشار سوختهای فسیلی، فضای عمومی را اشباع کرده است. در این میان، خبرهای امیدوارکننده اغلب زیر این سیل اطلاعات منفی پنهان میمانند و کمتر دیده میشوند.
یکی از مهمترین رویدادهای سال، صدور نظر مشورتی تاریخی دیوان دادگستری بینالمللی در ماه ژوئیه بود. این دادگاه برای نخستینبار بهصراحت اعلام کرد که داشتن «محیطزیستی پاک، سالم و پایدار» یک حق بشری است. این نظر مشورتی که در قالب متنی ۱۳۳ صفحهای منتشر شد، اگرچه الزامآور نیست، اما پایههای حقوقی تازهای برای پاسخگو کردن دولتها و آلایندههای بزرگ ایجاد کرده و ابزار جدیدی در اختیار جوامعی گذاشته که بیشترین آسیب را از بحران اقلیمی دیدهاند.
در عرصه حفاظت از اقیانوسها نیز گامی مهم برداشته شد. اتحادیه اروپا و چند کشور عضو آن در ماه مه معاهده سازمان ملل برای حفاظت از آبهای آزاد را تصویب کردند؛ معاهدهای که امکان ایجاد مناطق حفاظتشده دریایی در بخشهایی از اقیانوسها را فراهم میکند که خارج از مرزهای ملی قرار دارند و نزدیک به دو سوم آبهای جهان را شامل میشوند.
همزمان، سال ۲۰۲۵ نقطهعطفی برای انرژیهای تجدیدپذیر بود. برای نخستینبار در تاریخ، تولید برق از منابع خورشیدی و بادی از زغالسنگ پیشی گرفت. گزارشها نشان داد تولید برق خورشیدی در نیمه نخست سال رشدی ۳۱ درصدی داشته و انرژی بادی نیز ۷٫۷ درصد افزایش یافته است. کاهش چشمگیر هزینهها، بهویژه افت ۸۹ درصدی قیمت باتریهای لیتیومیون از سال ۲۰۱۰، نقش مهمی در این جهش ایفا کرده است.
در حوزه اقتصاد نیز نشانههایی از گسست میان رشد اقتصادی و افزایش انتشار دیده شد. بررسی دادههای جدید نشان میدهد بخش عمدهای از اقتصاد جهانی اکنون در کشورهایی جریان دارد که توانستهاند رشد تولید ناخالص داخلی را بدون افزایش متناسب انتشار گازهای گلخانهای حفظ کنند.
در کنار این تحولات، خبر بازطبقهبندی لاکپشت سبز دریایی از «در معرض خطر» به «کمخطر» نیز نشانهای ملموس از اثرگذاری دههها تلاش حفاظتی بود. جمعیت این گونه از دهه ۱۹۷۰ تاکنون حدود ۲۸ درصد افزایش یافته و نتیجه تمرکز بر حفاظت از سواحل تخمگذاری، کاهش شکار و جلوگیری از صید تصادفی اعلام شده است.
