تغییر نگاه تاجیکستان به حکومت طالبان: ماجرا چیست؟
گزارشی در روزنامه روسی «ایزوستیا» می‌گوید رفت‌وآمدهای اخیر میان مقام‌های افغانستان و تاجیکستان، بیانگر تغییر محسوسی در نگاه دوشنبه به طالبان و تمایل دو طرف برای همکاری در حل پرونده‌های حساس است.
ایگور کارمازین، نویسنده این گزارش، یادآور شده که تاجیکستان از زمان به‌قدرت‌رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ از سرسخت‌ترین مخالفان این گروه در آسیای مرکزی بود، اما در پاییز امسال نشانه‌های گشایش در روابط دیده شد و چند هیأت عالی‌رتبه تاجیکستانی راهی افغانستان شدند.
به نوشته او، نشانه‌های این نزدیکی از سپتامبر، زمانی که سعدی شریفی، سفیر تاجیکستان در افغانستان، به ولایت کونر سفر و کمک‌های انسان‌دوستانه را به آسیب‌دیدگان زلزله اخیر تحویل داد، نمایان شد؛ رویدادی که نخستین حضور علنی یک دیپلمات تاجیک در افغانستان پس از روی‌کارآمدن طالبان محسوب می‌شود و تأکیدی بر ادامه فعالیت مأموریت دیپلماتیک دوشنبه در کابل بود.
رئیس‌جمهوری تاجیکستان، امام‌علی رحمان، نیز در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در سپتامبر سخنانی ایراد کرد که طالبان از آن استقبال کردند. او از جامعه جهانی خواست از «مردم افغانستان که رنج بسیاری کشیده‌اند» حمایت شود تا صلح و ثبات برقرار گردد.
در اکتبر، سلسله‌ای از دیدارهای غیررسمی اعلام شد. نخست، یوسف وفا، والی بلخ که هم‌مرز با تاجیکستان است، به دوشنبه رفت و با سیمومین یاتیموف، رئیس امنیت ملی تاجیکستان، دیدار کرد. مقام افغان در این نشست گفت کابل «درگیر نبردی سخت با گروه‌های افراطی» است و تلاش می‌کند مانع بی‌ثباتی در منطقه شود. او همچنین پیشنهاد همکاری امنیتی و ازسرگیری روابط سیاسی و دیپلماتیک را مطرح کرد و یاتیموف پاسخ داد که دو کشور «در صلح و دوستی، همچون دو ملت برادر» خواهند زیست.
سپس هیأتی تاجیک به ریاست معاون استاندار ختلان از ولایت قندوز بازدید کرد که در آن بار دیگر مسائل امنیتی در کانون گفت‌وگوها قرار داشت. در میانه نوامبر نیز هیأتی بلندپایه از تاجیکستان شامل نمایندگانی از وزارت خارجه، امنیت ملی و نهادهای دیگر وارد کابل شد. رسانه‌های افغان گزارش دادند که این هیأت با رئیس دولت طالبان و رئیس استخبارات دیدار کرده، هرچند دوشنبه این نشست‌ها را نه تأیید و نه تکذیب کرد. به گفته چند منبع، مذاکرات علاوه بر اختلافات مرزی، موضوع گسترش روابط سیاسی را نیز در بر گرفته است.
کارمازین به نقل از آزدار کورتوف، پژوهشگر مسائل خاورمیانه، نوشته که منافع دوشنبه ایجاب می‌کند رابطه‌ای سازنده با کابل داشته باشد، زیرا دو کشور مرزی تاجیکستان ولانی و پیچیده دارند و تاجیکستان نمی‌خواهد از پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری و زیربنایی در آسیای مرکزی عقب بماند. او یادآور شد دوشنبه پس از حل‌وفصل اختلافات با قرقیزستان، اکنون به دنبال سامان‌دادن وضعیت در مرزهای جنوبی است.
در سوی دیگر، آندریه سرینکو، تحلیلگر امور آسیای مرکزی، معتقد است رویکرد تاجیکستان به افغانستان تغییر نکرده و دوشنبه همچنان بر تشکیل «دولت فراگیر» که فقط محدود به پشتون‌ها نباشد و تاجیک‌ها را نیز دربر گیرد، تأکید دارد. او گفت نگرانی اصلی دوشنبه تجمع جنگجویانی است که از سوریه آمده‌اند و اکنون در ولایت‌های شمالی افغانستان حضور دارند؛ موضوعی که محور اصلی تمام تماس‌های اخیر با طالبان بوده است.
